Nie jestem osobą, która za swój cel przyjmuje narzucenie innym swojego kanonu piękna i swojej wrażliwości.
Natomiast, ku mojemu zmartwieniu z takim właśnie trendem spotykam się dzisiaj bardzo powszechnie. Na co dzień, na każdym kroku narzuca się nam ogromne ilości kanonów piękna w każdej dziedzinie w modzie, urodzie, sztuce, architekturze, pracy itp. - by być "trendy" muszę te narzucane kanony przyjąć za wzór i stosować oraz uznać je za piękne - czy tak musi być?
Ze względu na fakt, że jestem temu przeciwna postanowiłam zaprosić Was do kolejnych cyklicznych spotkań, w których spróbuję razem z Wami poszukać prawdziwej wrażliwości na postrzeganie piękna zarówno w codziennym życiu jak i w poszczególnych dziedzinach nauki, historii i sztuki. W tym kontekście warto wspomnieć o tym, że wszyscy jesteśmy różni i każdy z nas ma osobliwe i swoiste postrzeganie piękna, a to wpływa na nasze personalne piękno i naszą wyjątkowość.
Wspomniana wrażliwość i nasze postrzeganie są kluczem w ocenianiu sztuki, dlatego chciałam rozpocząć nasze spotkania od skupienia się nad definicją powszechnie używanego słowa PIĘKNO. Słowa, które nierozerwalnie kojarzy się z ocenianiem przez nas otaczającego nas świata.
Skąd pochodzi to słowo, skąd się wzięło, dlaczego jest tak ważne?
Historia tego słowa sięga okresu starożytnej Grecji i filozoficznego terminu KALOKAGATIA - καλοκἀγαθία pojęcia pochodzącego z połączenia dwóch greckich wyrażeń καλὸς - κἀγαθός kalos - kagathos w dosłownym tłumaczeniu piękny i dobry. Przez wieki KALOKAGATIA było odzwierciedleniem szlachetnego i etycznego postępowania. Jako pierwszy użyl tego słowa Ksenofont (Ξενοφῶν, Ksenophon) z Aten (ok. 430 p.n.e. – ok. 355 p.n.e.) – grecki pisarz, historyk, żołnierz. Arystoteles (gr. Ἀριστοτέλης, Aristotelēs, ur. 384 p.n.e.,zm. 322 p.n.e.) – filozof, jeden z trzech obok Sokratesa i Platona najsławniejszych filozofów starożytnej Grecji, uznał to sformułowanie jako coś co nazwał życiem cnotliwym, które powinno być ściśle powiązane z umiejętnością czynienia dobra. Dla wszystkich Greków tego okresu wartość piękna i dobra były ze sobą nierozerwalnie połączone. W chrześcijaństwie piękno również jest cechą dobra ale w nieco innym sensie. Natomiast od czasów nowożytnych rozdzielono dobro i piękno na dwie wartości co zaowocowało powstaniem etyki i estetyki. Ewolucyjnie w rozważaniach etyki i estetyki pojawiło się słowo bardzo powszechnie stosowane do dziś "szczęście" jako określenie najwyższego dobra jakie może osiągnąć człowiek.
A jak my personalnie definiujemy słowo PIĘKNO czy pokrywa się nasza definicja z definicją filozoficznego terminu KALOKAGATIA - καλοκἀγαθία.
Nasze definiowanie "piękna" i "dobra" opiera się na naszych życiowych doświadczeniach, stąd skłaniamy się do określania że "dobre" jest nie tylko to co nam się podoba ale również to, co chcielibyśmy posiadać. Nasza chęć posiadania skierowana jest między innymi na odwzajemnioną miłość, uczciwie osiągnięte bogactwo, wyrafinowaną potrawę czy pełną wrażeń podróż. Za "dobre" uważamy to co budzi w nas pragnienie. Jeśli spotykamy się z jakiś czynem bohaterskim pragniemy czynić tak samo, czynić coś , co większość z nas uważa za czyn idealny. Jednak kiedy ten czyn niesie za sobą cierpienie, smutek czy śmierć w większości przypadków stajemy się egoistami. Potakujemy głową to cudowne, ale z drugiej strony nie chcemy mieć z tym nic do czynienia.
Nasze definiowanie "piękna" jest z goła odmienne. Do naszego postrzegania dodajemy dystans i wtedy nie wzbudzamy w sobie pożądania czy pragnienia, a tylko radujemy się tym nie zależnie od chęci posiadania. Te piękne rzeczy cieszą nas bez względu na to do kogo należą. Oczywiście nie biorę tutaj pod uwagę postaw osób, które z racji ekonomicznych, zazdrości, woli posiadania, chciwości chcą nabyć te rzeczy, ponieważ ten typ pożądania nie czyni ich pięknymi.
Na przestrzeni wieków postrzeganie piękna zależało w ogromnej mierze od charakteru epoki, nigdy nie było czymś niezmiennym, przybierało różne oblicza stosownie do kraju czy podłoża historycznego ówczesnego czasu. Ta sama epoka mogła przedstawiać piękno inaczej w literaturze a inaczej w malarstwie czy rzeźbie.
Kończąc definicję terminu "PIĘKNO" i "DOBRO" zapraszam na pierwsze zestawienie porównawcze.
"Oblicze i fryzury kobiet jako ikon piękna na przestrzeni wieków".
Co widzisz? Co dla Ciebie jest piękne?
Autor nieznany Antefix z kobiecą głową Department of Greek, Etruscan, and Roman Antiquities: Etruscan Art (9th-1st centuries BC)
Autor nieznany Safona, fresk odkryty w Pompejach https://pl.wikipedia.org/wiki/Safona
Autor nieznany Portret Kobiety rok powstania około 100-200 n.e. Louvre Museum, Paris.
Autor nieznany Rzeźba bizantyjska, głowa kobiety prawdopodobnie oblicze Teodory z około 540 r.n.e.. https://arteantica.milanocastello.it/en
Mistrz portretów Baronciellich XV wiek n.e Portret Marii Bonciani, Florencja Galeria deghli Uffizi https://www.epochs-of-fashion.com
Leonardo da Vinci Portret Damy z Gronostajem 1488-1490 Muzeum Narodowe w Krakowie https://pl.wikipedia.org/wiki/Dama_z_gronostajem
Tycjan Maria Magdalena 1533-1535 Palazzo Pitti https://pl.wikipedia.org/wiki/Magdalena_(obraz_Tycjana)
Joshua Reynolds Panny Waldegrave 1770 Edynburg Natinal Gallery of Scotland
George Romney Portret Lady Hamilton jako Kirke 1782 Londyn Tate Gallery
Marie Guillelmine Portret czarnej kobiety 1800 Paryż Luwr https://en.wikipedia.org/wiki/Marie-Guillemine_Benoist
Dant Gabriel Rossetti Lady Lilith 1866-68, 1872-73 Delaware Art Museum Wilmington https://en.wikipedia.org/wiki/Lady_Lilith
Greta Garbo , 1932 photo by Clarence Sinclair Bull
Greta Garbo , 1932 Queen Christina
Audrey Hepburn 1954
Mam nadzieję, że zainteresowałam Cię choć trochę tematyką spojrzenia na historię i sztukę w nieco inny łagodniejszy sposób.
Tyle się zmieniło na przestrzeni wieków a zarazem tak niewiele.
W następnym spotkaniu przeniesiemy się do odległych nam wieków i zastanowimy się jaki był ideał estetyczny w Starożytnej Grecji.
Serdecznie zapraszam.
Bibliografia:
"Historia Piękna" wydanie pod redakcją Umberto Eco
